1. Ιστορικά γεγονότα
Μετά τη δολοφονία του Περδίκκα στη Μέμφιδα και την άρνηση του αντιπάλου του Πτολεμαίου Α' του Λάγου να τον αντικαταστήσει και να τεθεί επίτροπος των ανήλικων διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι αντίπαλοι του Περδίκκα και του Ευμένη της Καρδίας συγκεντρώθηκαν στην πόλη του Τριπαραδείσου στη βόρεια Συρία το 321 (κατ’ άλλους το 320) π.Χ., προκειμένου να αξιολογήσουν τη νέα κατάσταση πραγμάτων.1 Μοναδικός άξιος διάδοχος του Περδίκκα απέμενε ο ηλικιωμένος Αντίπατρος, παλιός συνεργάτης του Φιλίππου Β' και αποδεδειγμένα πιστός οπαδός της αργεαδικής δυναστείας. Δεν ήταν όμως ευρέως αποδεκτός, γιατί, παρόλο που αποτελούσε εγγύηση για την ενότητα της αυτοκρατορίας, η άνοδός του στο αξίωμα αυτό συνεπαγόταν τη μεταφορά του νοητού κέντρου της στην Ευρώπη. Έτσι, οι «επιμεληταί των βασιλέων» Αρριδαίος και Πείθων παραχώρησαν την εξουσία στον Αντίπατρο, ο οποίος όμως μετά βίας σώθηκε –χάρη στον Αντίγονο Μονόφθαλμο και το Σέλευκο– από την εξέγερση των στρατιωτών που ξέσπασε αμέσως μετά, υποκινημένη από τη σύζυγο του βασιλιά Φιλίππου Γ' Αρριδαίου Ευρυδίκη, με αίτημα την άμεση εκ των προτέρων πληρωμή τους.2
Η ανακατανομή των ασιατικών σατραπειών χάρισε τη μερίδα του λέοντος στον Αντίγονο και στο Σέλευκο: ο Σέλευκος, συνεργός στη δολοφονία του Περδίκκα, αν και άπειρος σε διοικητικά ζητήματα επωμίστηκε τη διοίκηση της νευραλγικής περιοχής της Βαβυλώνας,3 ενώ ο Αντίγονος ανέκτησε τις παλιές σατραπείες του και ανέλαβε να αντιμετωπίσει τον Ευμένη της Καρδίας, τον οποίο η συνέλευση είχε καταδικάσει σε θάνατο αμέσως μόλις έγινε γνωστός ο θάνατος του Κράτερου.4 Για το σκοπό αυτό αναγορεύθηκε από τον Αντίπατρο «στρατηγός» των βασιλικών δυνάμεων, αποκτώντας στην ουσία θέση ισότιμη με αυτή του Αντίπατρου· ο διορισμός εξάλλου του γιου του Αντίπατρου Κάσσανδρου ως χιλίαρχου του αντιγονιδικού ιππικού καθιστούσε τον Αντίγονο και άτυπα διάδοχό του.
Στον Πτολεμαίο, που απουσίαζε από τη συνδιάσκεψη, κατακυρώθηκαν οι ως τότε κτήσεις του και του δόθηκε επιπλέον η άδεια να επεκταθεί δυτικά της Λιβύης. Ο Αντιγένης, ο Κλείτος και ο Αρριδαίος ανέλαβαν τη διοίκηση της Σουσιανής, της Λυδίας και της ελλησποντικής Φρυγίας αντίστοιχα ως ανταμοιβή για τη στροφή τους κατά του Περδίκκα, ενώ η Καππαδοκία δόθηκε στο Νικάνορα. Στο Φίλιππο Αρριδαίο παραχωρήθηκαν τέσσερις σωματοφύλακες, ο αδελφός του Λυσίμαχου Αυτόδικος, ο αδελφός του Πευκέστα Αμύντας, ο γιος του Πολυπέρχοντος Αλέξανδρος και ο γιος του Πτολεμαίου Πτολεμαίος. Ο Αντίπατρος επρόκειτο να επιστρέψει στη Μακεδονία.5
2. Συνέπειες
Η συνδιάσκεψη αποτέλεσε το επισφράγισμα της μακεδονικής υπαναχώρησης στον ευρωπαϊκό χώρο, με αποτέλεσμα την πλήρη ανατροπή της τάξης πραγμάτων. Η κυριότερη επιτυχία του Αντίγονου ήταν ότι τέθηκε επικεφαλής του μακεδονικού στρατού και ανακηρύχθηκε επίτροπος των νόμιμων διαδόχων του Αλέξανδρου, αντικαθιστώντας στην πράξη τον Αντίπατρο. Η δολοφονία εξάλλου του Περδίκκα μετέτρεψε τον Ευμένη, τελευταίο θιασώτη της ιδέας της ενιαίας αυτοκρατορίας, από θύμα των φιλοδοξιών του Αντίγονου, που δεν του επέτρεπε να ολοκληρώσει το έργο του στην Καππαδοκία, σε θύτη, τον οποίο τώρα κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο Αντίγονος για λογαριασμό των Διαδόχων.
Επιπρόσθετα, ο διορισμός του Σέλευκου στην περιοχή της Βαβυλώνας σηματοδοτεί την έναρξη της μακροχρόνιας σελευκιδικής δυναστείας στην Ασία. Σε γενικές γραμμές η συνδιάσκεψη οδήγησε στην οριστική άρση της νομιμότητας της εξουσίας των Αργεαδών στην Ασία, δηλαδή στην αποδυνάμωση της κεντρικής εξουσίας του βασιλείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία των επιμέρους ελληνιστικών βασιλείων.
1. Για τον εντοπισμό του Τριπαραδείσου βλ. Schlumberger, D., "Triparadisos", Bull. Mus. Beyrouth 22 (1969), σελ. 169 κ.ε. 2. Αρρ., Αν. 1.32-33, 1.39· Πολύαιν. 4.6.4· Διόδ. Σ. 18.39.4. 3. Funck, B., "Zur Innenpolitik des Seleukos Nikator", Acta Ant. 22 (1974), σελ. 505 κ.ε. 5. Για λεπτομερή αναφορά στο διακανονισμό βλ. Διόδ. Σ. 18.39.5-6· Αρρ., Αν. 1.34-38. |
|
|