Εργογραφία

Η παλαιότερη και πληρέστερη έκδοση των έργων του Λουκιανού στη Νεότερη εποχή είναι αυτή του C. Jacobitz, Lucianus Samosatensis opera, 4 τ. (Leipzig 1836-1851, ανατ. 3. τ. Teubner 1896-1897). Πιο πρόσφατη είναι η έκδοση της Οξφόρδης, από τους H.W. και F.G. Fowler, ενώ η τελευταία έκδοση είναι αυτή των εκδόσεων Loeb με επιμέλεια του M.D. Macleod και μετάφραση των A.D. Harmon, K. Kilburn και M.D. Macleod.

Τα έργα του Λουκιανού χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:

α) Ρητορικά: Τυραννοκτόνος, Αποκηρυττόμενος, Ιππίας ή βαλανείον, Περί του οίκου, Περί του μη ραδίως πιστεύειν διαβολή, Πατρίδος εγκώμιον (*), Περί θυσιών, Περί πένθους, Απολογία.

Στα ρητορικά έργα συγκαταλέγονται και οι «προλαλιαί»,δηλαδή ρητορικού ύφους πραγματείες: Ηρόδοτος ή Αετίων, Χαρμονίδης, Βάκχος, Ηρακλής (Γαλλικός), Σκύθης ή πρόξενος, Περί του ηλέκτρου ή των κύκνων, Περί των διψάδων, Ζεύξις ή Αντίοχος.

Ρητορική μορφή έχουν και κάποιες από τις παραδοξογραφίες του Λουκιανού, όπως οι: Φάλαρις, Μυίας εγκώμιον, Δίκη συμφώνων (*), Περί παρασίτου, Ρητόρων διδάσκαλος.

β) Διάλογοι (μεταξύ αυτών και οι σατιρικοί διάλογοι, είδος που πρώτος ανέπτυξε ο Λουκιανός). Παρουσιάζουν διάφορες κατηγορίες:

1. Πλατωνικού-φιλοσοφικού χαρακτήρα διάλογοι: Περί ορχήσεως, Εικόνες ή Υπέρ των εικόνων, Νιγρίνος (το έγραψε με το ψευδώνυμο Λυκίνος), Συμπόσιον ή Λαπίθαι, Ερμότιμος ή Περί των αιρέσεων, Ευνούχος, Φιλοψευδής, Πλοίον ή ευχαί, Ψευδοσοφιστής ή Σολοικιστής (*), Ανάχαρσις ή περί γυμνασίων, Λεξιφάνης, Τόξαρις.

2. Σατιρικοί διάλογοι: Βίων πράσις, Τίμων ή μισάνθρωπος, Αναβιούντες ή αλιεύς, Δις κατηγορούμενος, Ενάλιοι διάλογοι, Θέων διάλογοι, Εταιρικοί διάλογοι, Θεών κρίσεις, Προμηθεύς.

γ) «Μενίππεια» γραπτά: κείμενα (διάλογοι ή πραγματείες) που αναφέρονται στο γνωστό κωμικό συγγραφέα της Ρωμαϊκής εποχής Μένιππο από τα Γάδαρα: Ικαρομένιππος, Μένιππος ή Νεκυιομαντεία, Ζευς ελεγχόμενος, Ζευς τραγωδός, Θεών εκκλησία, Όνειρος ή Αλεκτρυών, Σατουρνάλια (τα προς Κρόνον, Κρονοσόλων, Επιστολαί Κρονικαί), Κατάπλους ή τύραννος, Δραπέται, Χάρων ή επισκοπούντες.

δ) Έργα αφηγηματικού χαρακτήρα: Αληθών διηγημάτων/αληθινή ιστορία: μια τραγελαφικά φανταστική ιστορία που παραπέμπει στις «ουτοπίες» της εποχής, όπως αυτή του Ιαμβούλου που αναφέρει ο Διόδωρος Σικελιώτης, Περί του ενυπνίου ήτοι βίος Λουκιανού, Λούκιος ή Όνος (To έργο αυτό θεωρείται ότι έχει βασιστεί στον ίδιο μύθο όπως και ο Χρυσός γάιδαρος ή Μεταμορφώσεις του Απουλήιου από τα Μάδαυρα. Καθώς οι δύο συγγραφείς ήταν σύγχρονοι υπάρχει σύγχυση σχετικά με το ποιος επηρέασε ποιον. Οι σημερινοί μελετητές όμως, που αμφισβητούν ότι η πατρότητα του Λούκιος ή Όνος ανήκει στο Λουκιανό, υποθέτουν ότι και τα δύο έργα ίσως να είχαν βασιστεί σε ελληνικό πρότυπο άγνωστου συγγραφέα).

ε) Καυστικές πραγματείες για φαινόμενα της εποχής του:Προς τον απαίδευτον και πολλά βιβλία ωνούμενον, Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν, Αλέξανδρος ή ψευδόμαντις, Ψευδολογιστής ή περί της αποφράδος, Περί των επί μισθώι συνώντων, Περί της Περεγρίνου τελευτής, Δημώναξ (*), Περί της Συρίης θεού (*).

Κάποια από τα παραπάνω έργα (όσα σημειώνονται με αστερίσκο) αμφισβητούνται ως έργα του Λουκιανού και αποδίδονται σε άλλους, συνήθως ανώνυμους, συγγραφείς. Στη σύγχυση αυτή οδηγούσε συχνά και ο ίδιος ο Λουκιανός, ο οποίος όχι σπάνια έγραφε τα έργα του με ψευδώνυμο ή εμφανιζόταν μέσα σε αυτά με φιλολογική persona.