1. Εισαγωγή - Λόγοι σύστασης του συλλόγου
Ο Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος», γνωστός και ως «Επιτροπή του Αγίου Νικολάου»,1 συστάθηκε το 1877 και είχε κυρίως φιλανθρωπικό και δευτερευόντως εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Έπειτα από μια προσωρινή διάλυση το 1892, η λειτουργία του συνεχίστηκε μέχρι το 1924. Το έργο και η λειτουργία του συλλόγου, ο οποίος είχε τη μορφή αδελφότητας, σχετίζεται άμεσα με το έργο της ομώνυμης μονής της Σινασού. Η συγκεκριμένη μονή, πέρα από τη σημασία της για την τοπική λατρεία ως τόπου προσκυνήματος για τους Σινασίτες αλλά και για τη γύρω περιοχή, επιτελούσε και σημαντικό φιλανθρωπικό έργο. Διατηρούσε μικρό ξενώνα εντός του οικισμού, κοντά στο ναό των Ταξιαρχών, όπου παρείχε δωρεάν τροφή και στέγη σε άπορους ξένους, ενώ έδινε και χρηματική βοήθεια σε άπορες οικογένειες της Σινασού. Εξαιτίας των παραπάνω θεωρούνταν άτυπη υποχρέωση των κατοίκων να στηρίξουν τη μονή στο φιλανθρωπικό της έργο, είτε με διάφορα αφιερώματα σε ακίνητα, κινητά και χρήματα, είτε συμπεριλαμβάνοντάς τη στη διαθήκη τους. Προέκυψε λοιπόν εκ των πραγμάτων ανάγκη διαχείρισης της περιουσίας της μονής, η οποία έγινε ακόμα πιο επιτακτική εξαιτίας του ελλείμματος που σταθερά παρουσιαζόταν στις ετήσιες δαπάνες. Συστάθηκε λοιπόν ο Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος», ο οποίος έλαβε τη μορφή αδελφότητας και υποστηριζόταν από συνδρομητές σε ετήσια βάση. Ο σύλλογος ανέλαβε τη διεύθυνση των εργασιών της μονής και τη διαχείριση των οικονομικών της, τα οποία έκτοτε γνώρισαν σημαντική βελτίωση. 2. Το έργο του συλλόγου
Στα καθήκοντα του συλλόγου συμπεριλαμβάνονταν η φροντίδα για την καλλιέργεια της κτηματικής περιουσίας της μονής, η συντήρηση της ίδιας της μονής και η λειτουργία του ξενώνα. Τέλος, σε περίπτωση που θα καθίστατο εφικτή η συγκέντρωση ικανού αποθεματικού κεφαλαίου, αυτό θα έπρεπε να διατεθεί επίσης για φιλανθρωπικό σκοπό, και συγκεκριμένα για την ίδρυση υφαντουργείου ή άλλης επιχείρησης, η οποία θα παρείχε εργασία σε άπορες γυναίκες. Με πρωτοβουλία των μελών του και με δαπάνη του συλλόγου χτίστηκαν το 1893 τα κοινοτικά λουτρά, έργο με μεγάλη σημασία αφενός για την υγιεινή του πληθυσμού, και αφετέρου για τις ανάγκες της εκπαίδευσης, αφού τα έσοδα από τα λουτρά ενίσχυαν τον προϋπολογισμό των σχολείων. Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι ένα χρόνο πριν από την ίδρυση των λουτρών το αποθεματικό κεφάλαιο της «Αγαθοεργού Αδελφότητος των Αγίων Πάντων», η οποία είχε διαλυθεί, περιήλθε στον «Άγιο Νικόλαο», με την υποχρέωση μέρος αυτού του κεφαλαίου να διατεθεί για την κατασκευή του κοινοτικού λουτρώνα. Στα έσοδα από τα λουτρά θα έπρεπε να προστίθενται και οι τόκοι από το υπόλοιπο μέρος του αποθεματικού κεφαλαίου και όλα μαζί να δαπανώνται για την εκπλήρωση των αρχικών σκοπών της διαλυθείσης αδελφότητας των Αγίων Πάντων, δηλαδή για την παροχή βοηθημάτων σε άπορους, με ιδιαίτερη έμφαση στους μαθητές και τις μαθήτριες.2 Έτσι το φιλανθρωπικό έργο του συλλόγου συνδυάστηκε και με την εκπαίδευση μέσω της παροχής βοήθειας σε άπορους μαθητές.3 Στα τέλη του 19ου αιώνα μέλη της επιτροπής ίδρυσαν σηροτροφείο στο λόφο που βρισκόταν απέναντι από τη μονή του Αγίου Νικολάου. Σύμφωνα με τα σχέδιά τους, η ανάπτυξη της συγκεκριμένης καλλιέργειας θα αποτελούσε επαγγελματική διέξοδο που θα συντελούσε στη μείωση των υψηλών ποσοστών μετανάστευσης.4 Η προσπάθειά τους όμως ήταν ανεπιτυχής. Στις 17/30 Ιανουαρίου 1924 τα μέλη του συλλόγου έστειλαν επιστολή προς την εφοροδημογεροντία της κοινότητας Νέβσεχιρ (Νεάπολη), στην οποία πρότειναν ένα σχέδιο δράσης ώστε να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατόν καλύτερα οι δυσκολίες που θα προέκυπταν για τους κατοίκους της περιοχής από την Ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, «τα δεινά του υπό της χριστιανικοτάτης Ευρώπης εις το άμοιρον έθνος μας επιβληθέντος εκπατρισμού, ον ευσχήμως απεκάλεσαν Ανταλλαγήν», 5 όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στο κείμενό τους. Το σχέδιό τους είναι ενδεικτικό για την ευρύτερη αντίληψή τους, που ξέφευγε από τα στενά όρια των τυπικών καθηκόντων του συλλόγου, αλλά και από τα περιορισμένα όρια της κοινότητας της Σινασού. Προέβλεπε τη δημιουργία σωματείου με τη συμμετοχή των εκπροσώπων όλων των κοινοτήτων υπό την ονομασία «Μικτή των Κοινοτήτων επί της Ανταλλαγής Επιτροπή» και με έδρα τη Νίγδη. Αναφέρουν επίσης ότι είχαν προγραμματίσει τη δημιουργία κοινού ταμείου με σκοπό την ανακούφιση των άπορων οικογενειών, είχαν προβλέψει την εξεύρεση μέσων μεταφοράς για τους ανταλλάξιμους, ακόμα και τη λειτουργία υγειονομικής επιτροπής. Χαρακτηριστική για τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετώπιζαν το ζήτημα της Ανταλλαγής ήταν τέλος η πρότασή τους η επιτροπή να έρθει σε επαφή με σωματεία στην Ελλάδα και την Αμερική, προκειμένου να εξασφαλίσει κάθε δυνατή βοήθεια. |
1. Σαραντίδης Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός (Αθήνα 1899), σελ. 62-63. 2. Μαμώνη, Κ., «Σωματειακή οργάνωση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Γ΄ Σύλλογοι της Καππαδοκίας και του Πόντου», Δελτίο Κέντρου Μικρασιατών Σπουδών 6 (1986-1987), σελ. 170. 3. Σταματόπουλος, Κ., «Η καθημερινή ζωή στη Σινασό της Καππαδοκίας», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ. 52-53. 4. Μακρόπουλος, Η., Υπό την σκιά των προγόνων: Ιστορικά σημειώματα της καππαδοκικής πόλεως Σινασού και της εν αυτή οικογενείας Μακροπούλου… (χ.τ. 1948), σελ. 10. 5. Μαμώνη, Κ., «Σωματειακή οργάνωση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Γ΄ Σύλλογοι της Καππαδοκίας και του Πόντου», Δελτίο Κέντρου Μικρασιατών Σπουδών 6 (1986-1987), σελ. 170-171. |