1. Ιστορικό πλαίσιο
Η απρόκλητη επίθεση του Σπαρτιάτη Σφοδρία στην Αθήνα έδωσε την άμεση αφορμή για την ίδρυση της Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Η ρήξη με τη Σπάρτη οδήγησε την Αθήνα στην απόφαση να συστηματοποιήσει τους δεσμούς με διάφορα κράτη στη Θράκη, στο Αιγαίο και στις ακτές της Μικράς Ασίας, με σκοπό να προστατευθεί η αυτονομία των πόλεων αυτών από τη σπαρτιατική καταδυνάστευση.
2. Η ίδρυση και οι όροι της Συμμαχίας
Το 377 π.Χ. τέθηκαν οι βάσεις της Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Το πρωτότυπο της επιγραφής με το ψήφισμα ίδρυσης της συμμαχίας διασώθηκε.1 Ως σκοποί αναφέρονται η προστασία της ελευθερίας, της αυτονομίας, της ακεραιότητας και της ησυχίας των ελληνικών κρατών από σπαρτιατικές επεμβάσεις και η διατήρηση της «Βασιλείου Ειρήνης» (386 π.Χ.). Στη συμμαχία προσχωρούν 15 κράτη της Ανατολικής Ελλάδας εκτός της Μικράς Ασίας.
Το 377 π.Χ., ο Μαύσωλος γίνεται ανεξάρτητος δυνάστης της Καρίας. Με υποκίνησή του στο πλαίσιο του συμμαχικού πολέμου η Χίος, η Ρόδος, η Κως και το Βυζάντιο θα αποστατήσουν από τη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία. Τα κράτη αυτά δεν κατορθώθηκε να εξαναγκαστούν σε υποταγή παρά τις αθηναϊκές προσπάθειες.2 Το 376 π.Χ. η Σπάρτη με ναύαρχο τον Πόλλη απέκλεισε την Αττική. Οι Αθηναίοι ετοίμασαν 83 τριήρεις και απέπλευσαν με ναύαρχο το Χαβρία. Ο Χαβρίας συνόδευσε ως τον Πειραιά τα σιταγωγά που είχαν αποκλειστεί στον Γεραστό και έπειτα έπλευσε στη Νάξο. Ο Πόλλης έσπευσε να βοηθήσει την πόλη και η ναυμαχία έγινε στο στενό μεταξύ Πάρου και Νάξου. Οι Αθηναίοι πέτυχαν πλήρη νίκη, η οποία εξασφάλισε την αθηναϊκή θαλασσοκρατία σε όλο το Αιγαίο. Επιπλέον πολλές κυκλαδικές πόλεις προσχώρησαν στη συμμαχία. Ο Χαβρίας γύρισε στον Πειραιά με 49 εχθρικά πλοία, 3.000 αιχμαλώτους και 110 . Από το καλοκαίρι του 376 π.Χ. και εξής οι Θηβαίοι άρχισαν να ανακαταλαμβάνουν διάφορες βοιωτικές πόλεις και να επεκτείνουν την ηγεμονία τους. Έτσι η βοιωτική ομοσπονδία κατορθώνει να περιλάβει και πάλι το σύνολο σχεδόν της Βοιωτίας. Μόνο στον Ορχομενό και στη Χαιρώνεια μπόρεσαν οι Σπαρτιάτες να κρατήσουν τις θέσεις τους. Στην Τέγυρα, στο δρόμο από τον Ορχομενό στη Λοκρίδα, οι Θηβαίοι με αρχηγό τον Πελοπίδα με τον ιερό λόχο του3 το 375 π.Χ. κατάφεραν να αποδεκατίσουν τους Σπαρτιάτες και να εξοντώσουν και τους αρχηγούς τους. Ο ηθικός αντίκτυπος είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία από ό,τι οι πραγματικές απώλειες. Οι Αθηναίοι το 375 π.Χ. πραγματοποιούν ναυτικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο. Την άνοιξη του 375 π.Χ. ο Χαβρίας λεηλάτησε την Ιστιαία, έπλευσε στο Αιγαίο και στη συνέχεια στα Άβδηρα. Εκεί έσωσε την πόλη από τον κίνδυνο της πολιορκίας των Τριβάλλων και άλλων θρακικών φύλων. Αποχωρώντας από τα Άβδηρα δέχτηκαν επίθεση από τους Αβδηρίτες και πραγματοποίησαν και δεύτερη επιδρομή. Οι επιχειρήσεις του Χαβρία στα θρακικά παράλια επιστέφθηκαν με μια συνθήκη συμμαχίας με το Μακεδόνα βασιλιά Αμύντα Γ΄ αποκομίζοντας τη δυνατότητα να τους προμηθεύει με ξυλεία.4
Το 371 π.Χ. οργανώθηκε με προτροπή του Πέρση μονάρχη γενικό συνέδριο ειρήνης στη Σπάρτη με εκπροσώπους κρατών που ήταν μέλη της Αθηναϊκής και Σπαρτιατικής Ηγεμονίας, στο οποίο πήραν μέρος και αντιπρόσωποι της Περσίας, των Συρακουσών και του Αμύντα της Μακεδονίας. Υπογράφτηκε συνθήκη ειρήνης κατά το πρότυπο της «βασιλείου ειρήνης». Το 367 π.Χ. εστάλησαν στα Σούσα διπλωματικές αποστολές από τους Θηβαίους και τους Αθηναίους. Ο εκπρόσωπος των Θηβαίων Πελοπίδας ζήτησε από τον Αρταξέρξη να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Αμφίπολης από τους Αθηναίους. Η θέση του Αρταξέρξη υπέρ της ανεξαρτησίας της Αμφίπολης δυσαρέστησε τους Αθηναίους με αποτέλεσμα την αναίρεση της συνθήκης ειρήνης και την άμεση αντιπαράθεση το 365 π.Χ. |
1. Dittenberger, W., Syll.3, αρ. 147· Tod, M.N., GrHistInscr. II, αρ. 123. 2. Πηγές για συμμαχικό πόλεμο: Ισοκρ., Περί ειρήνης. 3. Ο ιερός λόχος είχε οργανωθεί από τον Γοργίδα αλλά δεν είχε πολεμήσει ως τότε σαν ενιαία μονάδα. 4. Διόδ. Σ. XV 35· Tod, M.N., GrHistInscr. II, αρ. 129. |